Zo voorkom je inbreuk op je auteursrecht

• Je werk beschermen
• Misbruik aanpakken
• Schadevergoeding of winstafdracht

Als je een tekst schrijft, een kunstwerk maakt of bijvoorbeeld een videogame ontwikkelt, heb je daar auteursrecht of copyright op door de Auteurswet. Dat recht is exclusief, ontstaat vanzelf en hoef je als maker of auteur niet te registeren. 

Je werk valt onder de Auteurswet als het voldoet aan drie voorwaarden:

1. Je werk is persoonlijk en origineel. Dat mag niet op andermans werk lijken. 
2. Je werk is waarneembaar. Je kunt het zien, horen, voelen, ruiken of proeven. 
3. Je werk is geen technisch product of proces. Voor technische producten of processen geldt het octrooirecht.

Gebruikt iemand je werk zonder toestemming? Dan schendt die persoon jouw auteursrecht en kun je daartegen stappen ondernemen.

Je werk beschermen

Om je werk te beschermen en misbruik te voorkomen, is het belangrijk dat je kunt bewijzen dat je de maker bent. Dat kan op verschillende manieren:

Dagstempels

Een dagstempel toont de datum waarop je werk is gemaakt of geregistreerd. Een dagstempel kun je online registreren op websites. Een dagstempel kun je ook offline krijgen. Bijvoorbeeld met een notariële akte of door jezelf een aangetekende brief te sturen en deze ongeopend te bewaren als bewijs.

i-DEPOT

Je kunt een i-DEPOT indienen. Dat is een digitale opslag waarbij je werk vastlegt bij een officiële instantie, zoals het Benelux Bureau voor Intellectuele Eigendom. Je kunt zo de datum en het bestaan registreren zonder je werk openbaar te maken.

Dossier aanleggen

Je kunt een dossier maken met je werkproces. Bijvoorbeeld door een moodboard te maken met trends waar jij van afwijkt. Zo kun je stellen dat je origineel bent. Goed om daarbij ook de datum te noteren, zodat je daar op terug kunt vallen. 

Modelrechten

Als je een unieke tekening of model hebt, kun je modelrechten registreren. Dat helpt je bij het beschermen van de vormgeving.

Algemene voorwaarden

Noteer in je algemene voorwaarden wat anderen wel en niet mogen doen met jouw werk. Dat voorkomt misverstanden.

NFT’s

Kunstwerken en objecten kun je beschermen met non-fungible tokens (NFT’s). Een NFT is een uniek digitaal certificaat van eigendom dat je niet kunt vervalsen of veranderen.

Op online platforms maak, verkoop en verhandel je NFT’s. Denk bijvoorbeeld aan OpenSea, Rarible en Mintable. Let op: als je een NFT koopt, heb je niet automatisch de auteursrechten. Als de auteursrechten niet in de NFT staan, blijven die van de maker.

De wetgeving rondom NFT’s is nog in ontwikkeling. Daardoor is er nog veel onduidelijk over de rechten van makers en hoe ze zich het beste kunnen beschermen tegen misbruik.

Misbruik aanpakken

Je kunt een aantal stappen ondernemen als je auteursrecht is geschonden. 

Contact opnemen

Voordat je juridische stappen neemt, kun je eerst contact opnemen met de persoon, het bedrijf of de organisatie die je werk zonder toestemming heeft gebruikt. Dat kan met een e-mail of telefoontje. Soms is het auteursrecht onbewust geschonden en wordt de fout meteen hersteld. 

Offline laten halen

Staat je werk op een website of sociaal platform? Dan kun je een ‘DMCA-takedown notice’ indienen. Dat is een verzoek om je werk offline te halen. 

DMCA staat voor Digital Millennium Copyright Act en is een Amerikaanse auteursrechtwet. Daarmee kunnen makers bij inbreuk op het auteursrecht hun werk snel en efficiënt laten verwijderen.

Aanmaning sturen

Je kunt een sommatiebrief versturen. In die aanmaning eis je dat de schending van je auteursrecht vanaf een bepaalde datum stopt.

Je kunt een sommatiebrief zien als een eerste waarschuwing. Je kan de aanmaning ook door een advocaat laten opstellen.

Stakingsvordering

Heeft de aanmaning niet geholpen, dan kun je met hulp van een advocaat een stakingsvordering versturen. Daarin eis je nogmaals dat het misbruik stopt. Negeert de misbruiker de stakingsvordering, dan kun je een rechtszaak beginnen.

Een rechtszaak

Heeft de stakingsvordering ook niet geholpen, dan kun je naar de rechter stappen. Een rechter kan de misbruiker een verbod op het gebruik van je werk opleggen. Ook kan de rechter bepalen dat de misbruiker een dwangsom moet betalen als die doorgaat met het schenden van je auteursrecht.

Een advocaat kan vooraf inschatten of het zinvol is een rechtszaak te starten. Bij rechtszaken over auteursrecht betaalt in Nederland de verliezende partij meestal de advocaatkosten van de winnende partij. 

Schadevergoeding of winstafdracht

Je kunt inzage in de opbrengsten van degene die je auteursrecht heeft geschonden vragen. Heb je financieel schade geleden? Dan kun je een schadevergoeding of winstafdracht eisen.

Je kunt daarover een schikking treffen met de misbruiker. Lukt dat niet, dan kun je daarvoor een rechtszaak beginnen.