Op de rand van faillissement? De WHOA biedt uitkomst

De WHOA helpt bedrijven die door hoge schulden failliet dreigen te gaan, terwijl ze nog wel levensvatbare bedrijfsactiviteiten hebben. Door hun schulden te reorganiseren, kunnen deze bedrijven door. Ook bedrijven met onvoldoende overlevingskansen hebben baat bij de WHOA, omdat zij zonder faillissement kunnen stoppen. De ondernemer met schulden (de schuldenaar) kan het WHOA-traject ook zelf in gang zetten.

Advocaat Dirk Spoormans van MannaertsAppels Advocaten deelt zijn visie op hoe de wet ondernemers helpt. Door zijn jarenlange ervaring als curator en bewindvoerder is hij bekend met financiële herstructureringen van ondernemingen. Daarnaast gaat KVK-adviseur en jurist Sergej Schuurman in op de betekenis van de wet voor ondernemers.

Zo werkt de WHOA

Met de WHOA-routekaart volg je stapsgewijs de weg van voorbereiding naar akkoord. De wet biedt mogelijkheden voor bedrijven die toekomstperspectief hebben, maar ook voor bedrijven die dit niet hebben.

Bedrijven met toekomstperspectief hebben met de WHOA een instrument in handen om faillissement te voorkomen. De schuldenaar overlegt met schuldeisers. Deze afspraken worden vastgelegd in een conceptakkoord.

Over dit conceptakkoord van de schuldenregeling moet worden gestemd. Daarna bevestigt de rechtbank (homologatie) het akkoord op de voorgestelde schuldenregeling. Ook als niet alle bij het akkoord betrokken schuldeisers of aandeelhouders instemmen.

Dat wordt ook wel een dwangakkoord genoemd, omdat schuldeisers en aandeelhouders zich door deze wet aan het akkoord moeten houden. Zelfs als ze genoegen moeten nemen met bijvoorbeeld een gedeeltelijke afboeking, kwijtschelding van de schulden of uitstel van betaling.

De ondernemer met schulden houdt tijdens het WHOA-traject de controle over zijn onderneming en kan blijven ondernemen. Binnen de WHOA spreek je hier van een reorganisatie-akkoord.

Bedrijven zonder toekomstperspectief kunnen de WHOA inzetten voor de financiële afwikkeling van een onderneming. De WHOA maakt het mogelijk om gecontroleerd te stoppen terwijl je zeggenschap over je onderneming houdt. Hiermee kun je grote financiële schade voorkomen. Dit in tegenstelling tot een faillissement waarbij een curator je bedrijf overneemt en jij zelf geen inspraak meer hebt. Binnen de WHOA spreek je hier van een liquidatie-akkoord.

De regels van de WHOA

De inhoud en inrichting van het akkoord moeten aan een aantal voorschriften voldoen. Een van de onderdelen is dat de ondernemer zijn schuldeisers indeelt in klassen. Denk aan schuldeisers met een verschillende rangorde, zoals de Belastingdienst en pand- of hypotheekhouders.

De WHOA geeft de ondernemer ruimte het akkoord met schuldeisers (crediteuren) zelf in te richten, vertelt Spoormans: “Je bent bijvoorbeeld vrij om een akkoord aan te bieden aan 1 of meerdere klassen crediteuren en aan andere klassen juist niet.” De schuldeisers die je niet benadert voor een akkoord, behouden hun recht op een volledige betaling van de openstaande schulden. Een meerderheid binnen 1 klasse moet instemmen met het voorstel.

De rechter moet het akkoord vervolgens bevestigen. Als dat gebeurt, moeten ook de tegenstemmers zich aan het akkoord houden. Ook als zij met minder dan de volledige vordering genoegen moeten nemen. Spoormans benadrukt hierbij dat er in de nieuwe wet ook iets geregeld is voor kleine zelfstandige schuldeisers. “Voor kleine mkb’ers, bedrijven met minder dan 50 werknemers, is bepaald dat zij minimaal 20% van hun openstaande vordering terug moeten krijgen. Daarmee is dus ook de positie van de kleinere mkb’ers beter geborgd.”

Ook wat betreft lopende overeenkomsten zoals huur verandert er wat door de WHOA. De huurder kan deze met toestemming van de rechter eenzijdig beëindigen, als de verhuurder niet instemt met een voorgestelde vrijwillige wijziging of beëindiging. “Aangezien bij veel ondernemingen de bottleneck met name zit in de huur van de bedrijfsruimte, biedt de WHOA enig soelaas”, aldus Spoormans.

Homologatie door de Nederlandse rechter wordt automatisch erkend in andere Europese lidstaten, met uitzondering van Denemarken.

Borg- en garantstelling

Als bij de schuldenaar sprake is van een persoonlijke borg-, garant-, of zekerheidsstelling dan vervallen deze zekerheidsrechten met een WHOA-akkoord niet. Een voorbeeld van een persoonlijke zekerheidsstelling is als je directeur-grootaandeelhouder (dga) van een besloten vennootschap (bv) bent en je hebt privé meegetekend voor een lening of hypotheek van de bv.

Als de schuldeiser van de lening betrokken wordt bij een WHOA-akkoord van de bv, dan is het mogelijk dat de schuldeiser op basis van het akkoord maar een gedeelte van zijn oorspronkelijke vordering terugkrijgt. In dit geval mag de schuldeiser toch voor de hele oorspronkelijke vordering bij jou privé aankloppen. Dit staat in artikel 370 lid 2 Fw.

In de wet is ook opgenomen dat je als dga dit betaalde bedrag na afloop niet van de bv kan terugvorderen. De gedachte hierachter is dat de bv achteraf niet alsnog aansprakelijk is voor de hele schuld. De bv zou achteraf alsnog in de problemen kunnen komen en dan is het WHOA-traject voor niets geweest.

De wetgever heeft wel de waarborg opgenomen dat een schuldeiser nooit een groter bedrag uitgekeerd krijgt dan de hoogte van de vordering die bestond voor de goedkeuring van het WHOA-akkoord.

Registratie en publicatie in Insolventieregister

Openbare akkoordprocedures worden geregistreerd en gepubliceerd in het openbaar Insolventieregister.

Belangrijkste punten bij inzetten WHOA

• Het bedrijf kan nu of in de toekomst zijn schulden niet meer betalen.
• Het doel van een akkoord moet zijn:
  - reorganisatie-akkoord
  - liquidatie-akkoord
• Er moet een haalbaar en doordacht akkoord liggen.
• De besluitvorming over en de inhoud van het akkoord moet aan een aantal wettelijke voorschriften voldoen.
• Een belangrijke voorwaarde is dat het akkoord redelijk moet zijn. Dat houdt bijvoorbeeld in dat schuldeisers en aandeelhouders door het akkoord niet in een nadeligere positie mogen komen.
• Arbeidsvoorwaarden van het personeel mogen niet veranderen. Niet-betaalde pensioenpremies mogen ook niet meegenomen worden in het WHOA akkoord.
• Mocht een akkoord niet slagen, dan kan de schuldenaar gedurende 3 jaar niet opnieuw een WHOA-akkoord aanbieden.

Voor alle bedrijven

De WHOA is onderdeel van de Faillissementswet (Fw) en geldt voor alle bedrijven. Spoormans: “Eenmanszaken en zzp’ers kunnen weliswaar ook gebruikmaken van de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP), maar hebben doorgaans weinig zin om ruim 1,5 jaar aan de hand van een bewindvoerder te moeten lopen, zoals bij de WSNP het geval is.” WSNP is alleen mogelijk als je stopt met je bedrijf.

“Ook advieskosten voor de begeleiding van een WHOA-traject, kunnen een belemmering vormen voor de kleine zelfstandige.”

Tot 2024 heeft de rechtbank meer dan 300 uitspraken gedaan. Deze uitspraken gaan voornamelijk over de afkoelingsperiode, de aanstelling van een herstructureringsdeskundige of observator en over andere aspecten die met het WHOA-traject samenhangen.

WHOA is een van de opties

Als je je schulden wilt oplossen dan zijn er verschillende schuldregelingen. Schuldsanering via minnelijke regeling of WSNP of een faillissement. Daar is de WHOA bij gekomen. Schuurman geeft aan dat veel ondernemers een faillissement willen voorkomen: “Omdat een curator je bedrijf overneemt op het moment dat de rechter je faillissement uitspreekt. De curator zorgt er dan voor dat jouw schuldeisers worden betaald. Een faillissement kan jaren duren en zelfs aan het einde van een faillissement, kun je nog schulden hebben.”

Spoormans ziet de wet als een zeer welkome aanvulling op de bestaande praktijk. “Het biedt ondernemers in moeilijkheden een oplossing bij een dreigende faillissementssituatie. De WHOA is bovendien sneller en efficiënter dan de bestaande regelingen.”

Rollen WHOA procedure

De ondernemer kan zonder hulp van derden een akkoord voorbereiden en aanbieden aan zijn schuldeisers en aandeelhouders. Bij de voorbereiding van een akkoord deponeert de ondernemer een verklaring bij de griffier van de rechtbank, waarin hij vermeldt dat hij met het WHOA-traject start.

Er zijn verschillende partijen betrokken bij een WHOA-procedure:

De inschakeling van een juridisch adviseur, financieel adviseur of herstructureringsdeskundige vergroot de slagingskans van het akkoord. Want het WHOA-traject moet zorgvuldig worden doorlopen. Externe hulp kan nodig zijn bij het op orde krijgen van de financiële administratie en bij het maken van een klassenindeling. Ook helpt een extern adviseur bij de planning, gelet op de voorgeschreven termijnen in het proces.

De schuldenaar kan de rechter vragen een herstructureringsdeskundige aan te wijzen, die kan proberen een akkoord tot stand te brengen. De rechtbank die de herstructureringsdeskundige aanwijst, zal bijsturen als zij constateert dat de herstructureringsdeskundige zijn taken niet naar behoren vervult en kan hem in het uiterste geval vervangen.

Het is ook mogelijk dat schuldeisers, aandeelhouders of een eventuele ondernemingsraad (OR) of personeelsvertegenwoordiging het initiatief nemen en de WHOA in gang zetten. Ook zij kunnen de rechter vragen een herstructureringsdeskundige aan te wijzen.
Een advocaat is nodig wanneer het homologatieverzoek bij de rechtbank wordt ingediend.

Aan de slag

Wat moet je doen om een akkoord van de rechter te krijgen op de voorgestelde schuldenregeling? In de WHOA-routekaart lees je hoe dit werkt, wat je zelf kunt doen en waar je een advocaat voor nodig hebt. Stap voor stap.

Heb je problematische schulden? Praat erover en kom zo snel mogelijk in actie. Bekijk het stappenplan.