Bestuursverboden

Je kunt het openbare deel van het Bestuursverbodenregister raadplegen. Zo kun je veilig en verantwoord zakendoen. Er zijn twee soorten bestuursverboden: een civielrechtelijk bestuursverbod en een strafrechtelijk bestuursverbod. Voor een civielrechtelijk bestuursverbod zijn geen strafrechtelijke verdenkingen nodig. Voor een strafrechtelijk bestuursverbod wel.

Civielrechtelijk bestuursverbod

Bestuurders en commissarissen en feitelijk leidinggevenden met een civielrechtelijk bestuursverbod mogen in een door de rechter bepaalde periode:

• geen bestuurder, commissaris of feitelijk leidinggevende zijn van een rechtspersoon, behalve als de rechter in het vonnis daarop uitzonderingen toestaat;
• een rechtspersoon niet vertegenwoordigen;
• niet als bestuurder, commissaris of feitelijk leidinggevende worden benoemd bij de oprichting van nieuwe rechtspersonen.

Er zijn vier situaties waarin een rechter een civielrechtelijk bestuursverbod kan opleggen.

• Als bestuurders en commissarissen faillissementsfraude plegen of zich schuldig maken aan wanbeheer in de aanloop naar een faillissement. Door het verbod kunnen bestuurders tijdelijk geen rechtspersonen meer besturen. Doel is om faillissementsfraude en onregelmatigheden in of rondom een faillissement effectiever te bestrijden. En om te voorkomen dat bestuurders die fraude plegen hun activiteiten via omwegen en met nieuwe rechtspersonen voortzetten.  
• Als bestuurders en commissarissen herhaaldelijk of ernstig misbruik maken van een ontbinding zonder baten (turboliquidatie) en daarbij schuldeisers duperen. Dat kan als je als bestuurder van de rechtspersoon niet aan de deponeringsverplichting voor turboliquidatie hebt voldaan of doelbewust een of meerdere schuldeisers hebt benadeeld. Dat kan ook als je herhaaldelijk betrokken bent geweest bij een faillissement of turboliquidatie waarbij schuldeisers niet (volledig) betaald werden en dat je dat persoonlijk verweten kan worden.
• Als een rechtspersoon verboden wordt verklaard kan een rechter ook een bestuursverbod opleggen aan de bestuurders, bijvoorbeeld omdat ze zich schuldig maken aan illegale activiteiten.
• Ook het stichtingsverbod is een civielrechtelijk bestuursverbod. De rechtbank kan een bestuurder of commissaris ontslaan wegens:
  1. verwaarlozing van de taak
  2. Ingrijpende wijziging van omstandigheden waardoor het bestuurderschap niet langer kan worden geduld, zoals een wijziging van het doel van de stichting of een andere functie van de bestuurder. De rechter beoordeelt of een wijziging ingrijpend is;
  3. het niet behoorlijk voldoen aan een door de voorzieningenrechter gegeven bevel; 
  4. andere belangrijke redenen.

Strafrechtelijk bestuursverbod

Het strafrechtelijk bestuursverbod is een wettelijke mogelijkheid om een bestuursverbod op te leggen aan bestuurders en commissarissen die zich schuldig maken aan prakijken als oplichting, bedrieglijke bankbreuk, verduistering of valsheid in geschrifte.

Waarom een openbaar Bestuursverbodenregister?

Om de zichtbaarheid van de geldende bestuursverboden te vergroten is een deel van de gegevens voor iedereen openbaar.

Het Bestuursverbodenregister biedt houvast. Je kunt het register om verschillende redenen raadplegen:

• Om te voorkomen dat een bestuurder zich opnieuw laat benoemen. Stel: je wilt een bestuurder benoemen voor jouw organisatie. Via het openbare register kun je al in een vroeg stadium achterhalen of die persoon een bestuursverbod heeft. Zo voorkom je onnodige kosten en werkzaamheden.
• Om te weten wie echt de leiding heeft. Als je zaken doet met een bedrijf is het belangrijk om te weten wie echt de leiding heeft. Soms lijkt iemand de baas, maar staat de persoon die het voor het zeggen heeft niet officieel als bestuurder geregistreerd. Dit kan gebeuren als er een zogenoemde ‘katvanger’ is: iemand die alleen op papier de baas is, maar in werkelijkheid niet de leiding heeft. Het is daarom goed om te controleren of er een bestuursverbod is. Dit betekent dat deze persoon geen bestuurder mag zijn. Dit helpt voorkomen dat een katvanger wordt ingezet.
• Om katvangers tegen te gaan. Het is ook slim om te controleren of iemand met een bestuursverbod contact met je opneemt om jou bestuurder te maken. Mensen moeten kunnen nagaan of ze te maken hebben met een persoon met een bestuursverbod. Dit voorkomt dat ze onbewust een katvanger worden. Zo’n controle beschermt ook de rechten en vrijheden van anderen.
• Ter bescherming tegen fraude en misbruik. Iedereen kan in het register zien wie een bestuursverbod heeft, zelfs als die persoon formeel geen bestuurder van een bedrijf is. Doordat het register openbaar is beschermt het ondernemers en consumenten tegen fraude en misbruik. Zonder deze openheid kan zo iemand in strijd met het verbod als bestuurder werken, vaak met behulp van een handlanger of katvanger.

Openbaarheid versus privacy

Voor buitenstaanders is het vaak onduidelijk hoe groot een bedrijf is en of iemand anders dan de formele bestuurder optreedt. Meestal is er niets aan de hand. Alleen als een vertegenwoordiger van een bedrijf een bestuursverbod heeft, moet dat argwaan wekken . Het wil niet zeggen dat je dan geen zaken mag doen met dat bedrijf. Met de andere bestuurders en het bedrijf hoeft niets aan de hand te zijn.

Iedereen kan het register raadplegen. Dat is bewust: als informatie niet toegankelijk is om de privacy van mensen met een bestuursverbod te beschermen, kunnen alle bedrijven verdacht lijken. Dit benadeelt ondernemers die de regels volgen.

Gevolgen van fraude en bestuursverbod

Fraude kan ernstige gevolgen hebben voor slachtoffers. Dit kan zelfs leiden tot het faillissement van hun bedrijf. Vaak kunnen deze schade en gevolgen niet meer worden hersteld, zeker niet door degene die schuldig is bevonden.

Als iemand een bestuursverbod krijgt, wordt dit openbaar gemaakt. Dit waarschuwt mogelijke nieuwe slachtoffers en helpt voorkomen dat dezelfde persoon opnieuw fraude pleegt. Een specifieke waarschuwing tegen een dader is veel effectiever dan een algemene waarschuwing tegen fraude.