Te veel gevaarlijke spullen op de markt: ‘GPSR hard nodig’

Sinds 13 december 2024 zijn er nieuwe regels voor productveiligheid. Deze General Product Safety Regulation (GPSR) geldt voor alle non-food producten. In dit artikel lees je waarom er nieuwe regels zijn, wat er verandert en hoe je daar als importeur mee om kunt gaan.

• Veel onveilige producten
• Nieuwe regels
• Productveiligheid in acht stappen
• Standaard product op de markt brengen
• Eigen merk op de markt brengen

Veel onveilige producten

Dat productveiligheid serieuzer wordt genomen, werd hoog tijd, vindt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). “De regels die net zijn ingegaan, zetten voor sommige importeurs de wereld op zijn kop”, verwacht Martijn Duinkerke die bij de autoriteit werkt aan algemene productveiligheid. Bijna wekelijks hoor je nieuws over gevaarlijke producten. Denk aan bakfietsen die afbreken of accu’s die in brand vliegen. Onder meer door het grote aanbod in online winkels is de hoeveelheid onveilige spullen verder toegenomen. De douane komt handen tekort om de stroom aan buitenlandse pakketjes te controleren. En dus komen er regelmatig producten op de markt die niet voldoen aan de veiligheidseisen.

De Consumentenbond ziet al ruime tijd ‘een stroom aan onveilige producten’. Woordvoerder Gerard Spierenburg noemt wat voorbeelden: “Losrakende onderdelen en giftige stoffen in speelgoed, oververhitting en brandgevaar bij elektronica, zware metalen in sieraden en onveilige cosmetica.” China is hofleverancier volgens Spierenburg. “Producten daarvandaan zorgen vaker voor problemen.” 

'Importeur kent regels niet'

De meeste ondernemers die producten uit het buitenland importeren zijn van goede wil, volgens Duinkerke. Maar het ontbreekt vaak aan kennis. “Ze kennen de regels niet en weten dus ook niet wat ze verkeerd doen.” 

Toezichthouder NVWA wil daarom meer op de voorgrond treden. De importeurs wakker schudden en helpen zodat ze zelf in actie komen en verantwoordelijkheid nemen. Duinkerke: “De tijd van spelen is voorbij. Het huiswerk voor fabrikanten en importeurs neemt toe. Dat is hard nodig voor de veiligheid van consumenten.”

Nieuwe regels

De nieuwe General Product Safety Regulation (GPSR) moet consumenten beschermen tegen gevaarlijke spullen. Verkoop je een product dat gemaakt is in een EU-land? Dan ben je distributeur en is het volgens Duinkerke niet zo ingewikkeld. “Dan is de fabrikant verantwoordelijk voor een veilig product, geproduceerd volgens de Europese richtlijnen.” Als distributeur controleer je de fabrikant en kom je in actie als een product toch onveilig is.

Importeer je producten van buiten de EU? Dan krijg je met de nieuwe regels meer verantwoordelijkheid. Dat geldt ook voor fabrikanten. Duinkerke: “Als Europese toezichthouder kunnen wij de fabrikant in China niet controleren. Onder de GPSR moet er voor elk product een verantwoordelijke zijn in de EU. Dit kan een gemachtigde zijn namens de fabrikant. Is die er niet? Dan ben jij als importeur de verantwoordelijke.”

Productveiligheid in acht stappen

Als importeur werk je volgens de nieuwe GPSR-standaard in deze acht stappen:

1. Check Safety Gate voor verboden producten.
2. Zoek uit welke regels er zijn voor jouw product.
3. Controleer of je product aan deze regels voldoet.
4. Zet je contactgegevensop het product of de verpakking: zo kunnen klanten en toezichthouders je bereiken.
5. Onderzoek klachten en houd meldingen bij.
6. Regel veilig transport en veilige opslag.
7. Zorg voor een technisch dossier en een conformiteitsverklaring. Bewaar je administratie tien jaar. 
8. Kom in actie als je product niet voldoet.

Standaard product op de markt brengen

Wat verandert er in de praktijk als je volledig afgewerkte standaard producten importeert? Zoals telefoonhoesjes of beddengoed? Jasper Delisse helpt met zijn bedrijf We R Asia importeurs. Hij somt drie nieuwe taken op: “Je moet je contactgegevens op de verpakking zetten, je geeft je klant duidelijke instructies en veiligheidsinformatie mee en je zorgt dat je zelf de nodige technische documenten hebt." 

Risicobeoordeling voor elk product

Een grote verandering voor importeurs, is dat nu voor elk product een risicobeoordeling nodig is. “Dit betekent dat je zelfs voor een eenvoudige pen een technisch rapport in handen moet hebben”, zegt Duinkerke. “En dat kun je maar beter hebben voordat je hebt betaald en het in China op de boot gaat. Anders ben je ervan afhankelijk of je leverancier wil meewerken.” 

Uit die risicobeoordeling moet blijken hoe lang een product bruikbaar is. En dat een product tijdens de levensduur veilig is voor mensen. Veilig is daarbij een breed begrip, legt Duinkerke uit: “Het is niet zo dat een gevaarlijk product nooit gebruikt mag worden. In zo’n geval leg je de risico’s uit aan de gebruiker. Denk maar aan een boormachine. De snel draaiende onderdelen kunnen voor een gevaarlijke situatie zorgen. Maar onder de juiste omstandigheden kun je de machine veilig gebruiken.” 

Risico’s inschatten

Hoe ver ondernemers willen gaan voor absolute zekerheid, vraagt Delisse zich af. “Meer veiligheid juich ik toe, maar ik geloof niet dat iedere webshopeigenaar straks per verschillend telefoonhoesje een rapport met risico’s laat maken.”

Delisse verwacht dan ook dat het verschil maakt, welke producten je importeert en verkoopt. “Kijk, als je producten verkoopt voor baby’s, dan wil je zeker weten dat er geen schadelijke stoffen worden gebruikt. En dat onderdelen niet zomaar loslaten. Maar er is een grote categorie aan producten die minder risico’s met zich meebrengt.” 

De eigenaar van We R Asia denkt dat importeurs zelf een afweging gaan maken. “Een bureau inschakelen is niet verplicht. Je kunt ook zelf zaken uitzoeken en regelen. Je moet je daarbij wel bewust zijn van de risico’s die je neemt.” Delisse doelt op aansprakelijkheid en schade aan je imago, maar ook op boetes, terugroepacties en hoge kosten die op de importeur worden verhaald als die de productveiligheid niet op orde heeft. 

EU-gemachtigde

KVK-adviseur Jacob van der Vis krijgt regelmatig vragen over de nieuwe regels. “Laatst van iemand die 25.000 verschillende producten importeert. Waar begin je dan? Gelukkig was er voor veel spullen al een EU-verantwoordelijke aangewezen. Dat is wel iets om op te letten: heeft mijn producent een gemachtigde in de EU? Dan hoef je minder te regelen, en heb je minder verantwoordelijkheden. Dat maakt de zaken veel makkelijker.”

Een vraag die alsnog blijft staan, is hoe je omgaat met terugroepacties. “Daarvoor moet je je klanten kennen en een plan opstellen. En natuurlijk horen hierbij ook kosten waar je niet zomaar op rekent.”

Eigen merk op de markt brengen

Laat je producten in het buitenland maken en breng je ze in Europa met een eigen merknaam of logo op de markt? Dan hebben de nieuwe GPSR-regels mogelijk veel invloed. Je wordt dan namelijk gezien als fabrikant. En dit betekent nog meer verantwoordelijkheden voor een veilig product. Ervaren importeurs passen zich volgens Delisse wel aan de nieuwe regels aan. “Al vragen die regels zeker om meer verdieping over het onderwerp.”

Voor starters is het een opgave. “Het is een heel pakket aan eisen waaraan je moet voldoen. Je weg daarin vinden is lastig. Zeker als je nog alles moet opbouwen en voor het eerst gaat importeren. Dan is er al zoveel te regelen”, stelt Delisse.

Groothandel als tussenstap

Delisse denkt dat alle regels en verantwoordelijkheden zorgen voor een verschuiving. “Ik zou starters een tussenstap adviseren. Start je bedrijf, koop in bij een groothandel in de EU en bouw eerst maar iets op. Natuurlijk, je marges zijn dan kleiner, maar als je eenmaal draait kun je altijd nog zelf gaan importeren.”

Wie blijft dromen van die eigen merklijn, moet zich volgens KVK-adviseur Jacob van der Vis goed verdiepen. “Als je de regels volgt, heb je bijvoorbeeld een risicobeoordeling nodig. Ga eens op zoek naar zo’n rapport en bedenk hoe het er voor jouw product uit zou moeten zien.” 

Een adviesbureau hoeft niet altijd volgens de adviseur. “Maar denk wel goed na over je product. Soms zijn er op het eerste gezicht weinig risico's, maar kan de praktijk anders zijn. Bij textiel bijvoorbeeld, kun je denken aan hoe brandbaar een artikel is, of welke chemicaliën zijn gebruikt bij de productie. Wanneer er risico’s aan je product kleven, kan een adviseur zeker helpen.”

Dit kost advies

Voor begeleiding en advies bij inkoop betaal je. “Grofweg 10 tot 30 procent over de inkoopwaarde van je spullen”, schetst Delisse. De kosten hangen af van de hoeveelheid werk en de inkoopwaarde van de producten. “Dat is natuurlijk niet niks”, zegt Delisse eerlijk, “maar je wint er ook het nodige mee. Je geeft werk uit handen, je hebt zekerheid. Als het goed is, verdient een adviseur zichzelf voor een groot deel terug.”