Aandelen voor je personeel

Via financiële werknemersparticipatie kunnen medewerkers deelnemen in het kapitaal van een onderneming. In een lichte vorm, zoals een bonus of ‘recht’ waarbij ze aandelen van het bedrijf kopen. In Nederland biedt 17% van de bedrijven medewerkersparticipatie aan. Daarmee blijft Nederland achter bij andere Europese landen. Dit komt uit een onderzoek van de Utrecht University School of Economics.

Vormen van participatie

De meest lichte vorm van financiële participatie is winstdeling. Winstdeling is geschikt voor alle soorten ondernemingen van klein tot groot. Het levert geen risico op voor je werknemers.

Varianten van winstdeling zijn bonussen of een SAR, Stock of Shares Appreciation Right, een virtueel aandeel. Bedrijven met een bestaande aandelenregeling kunnen een SAR invoeren als zij geen aandelen meer beschikbaar hebben voor medewerkers. Deze winstdelingsregelingen volgen de aandelenkoers van je onderneming. Je bedrijf keert een deel van de winst uit aan je medewerkers.

Met een SAR ben je vaak duurder uit dan bij gewone winstdeling. De koers van de aandelen wordt ieder jaar berekend. Je werknemer krijgt geen eigenaarschap. Sommige bedrijven noemen dit arbeidsvoorwaarden in plaats van een financiële participatie.

Daarnaast heb je de echte vormen van financiële medewerkersparticipatie: gewone aandelen, certificaten van aandelen, stemrechtloze aandelen en varianten daarvan. Deze vormen zijn geschikt voor besloten vennootschappen in het mkb en grootbedrijf. Een werknemer wordt dan mede-eigenaar, maar geen ondernemer.

Voordelen voor de ondernemer

Participatie van je medewerkers heeft een aantal voordelen voor jou als ondernemer. Bijvoorbeeld voor je eigen vermogen of bij bedrijfsoverdracht. 

Kansen voor klein mkb

Participatie van medewerkers vormt een aanvulling op de arbeidsvoorwaarden van je bedrijf. Als je dit toepast, val je op. “Een kleine organisatie moet concurreren met grote organisaties wat betreft arbeidsvoorwaarden, cultuur, verantwoordelijkheid en salaris”, zo betoogt Pascale Nieuwland-Jansen. Zij is directeur van de Stichting Nederlands Participatie Instituut (SNPI). “Veel mensen willen graag als zelfstandige of zzp’er werken, maar het liefst ook in een collectief. Als je in een kleine onderneming iedereen mede-eigenaar maakt, creëer je een hele sterke kleine organisatie. Je biedt meer dan een bedrijf waar de arbeidsvoorwaarden alleen bestaan uit een salaris” stelt Nieuwland.

Bedrijfsoverdracht

Financiële medewerkersparticipatie komt ook voor bij bedrijfsoverdracht. Stel dat je een bedrijf hebt met één of twee directeur-grootaandeelhouders (DGA's) die met pensioen willen. Een koper vinden voor zo’n kleine organisatie kan moeilijk zijn. Een DGA kan dan lastig stoppen. Je kunt in dat geval bedrijf over een periode van vijf tot tien jaar overdragen aan je medewerkers. Dat biedt kleine bedrijven continuïteit.

Eigen vermogen versterken

Via financiële participatie kun je ook het eigen vermogen van je onderneming versterken. Bij de start van de participatieregeling kan je onderneming nieuwe aandelen uitgeven. Je medewerkers kopen dan aandelen. Het geld van de nieuwe aandelen komt in het eigen vermogen van de onderneming. Daardoor ben je minder afhankelijk van banken en heb je meer liquiditeit. Je kunt dan extra investeringen doen of de kapitaalpositie versterken.

Nieuwe regeling

De fiscale regeling voor aandelenoptierechten is gewijzigd. Met een aandelenoptie kan je medewerker aandelen kopen tegen een speciale prijs in een afgesproken periode. Sinds 2023 verschuif je de loonheffing over aandelenopties aan je personeel naar een later moment. Niet meer bij het uitgiftemoment van de aandelenopties, maar zodra de optierechten worden omgezet in aandelen. Of zodra de aandelen echt verhandeld kunnen worden. Behalve als je werknemer kiest voor loonheffing bij het uitgiftemoment van de aandelenopties. Het loon bepaal je dan tegen de waarde in het economisch verkeer op dat moment. Je werknemer moet de keuze schriftelijk aan je doorgeven. 

Voordelen voor je werknemers

Werknemersparticipatie heeft ook voordelen voor je werknemers:

• Allereerst krijgt je werknemer waardering. Mensen zijn het belangrijkste onderdeel van je bedrijf. Die maken het succes. Daar krijgen ze met financiële participatie wat voor terug. Als je met elkaar een deel van het bedrijf mag kopen met aandelen, is dat een bewuste keuze van de werkgever. Ondernemingen zijn niet verplicht om medewerkers financieel te laten deelnemen.
• Een tweede voordeel is vermogensopbouw voor je medewerker. Blijf je het met elkaar goed doen, dan zal het aandeel in waarde stijgen. Als het aandeel niet in waarde stijgt, kun je elk jaar dividend aan je werknemers uitkeren.
• Een derde voordeel voor je medewerkers is dat zij extra informatie over het bedrijf hebben en mee kunnen praten en denken. Je betrekt hen bij de strategische plannen van het bedrijf.

Belastingen voor je werknemers

Als je werknemer minder dan 5% van de aandelen heeft, dan betaalt deze inkomstenbelasting over de waarde van de aandelen in box 3 (Sparen en beleggen). Van het bruto dividend houdt de bv al dividendbelasting in. Deze ingehouden dividendbelasting verrekent de werknemer bij de aangifte inkomstenbelasting.

Houdt je werknemer meer dan 5% van de aandelen? Dan heeft je werknemer een aanmerkelijk belang. De uitgekeerde winst op aandelen wordt belast in box 2. Ook in dit geval mag de werknemer de ingehouden dividendbelasting verrekenen.

Risico’s bij participatie

Als je aandelen hebt, dan loop je ook risico. Als het financieel niet goed gaat met het bedrijf, kunnen de aandelen minder waard worden. Daar heb jij én je medewerker met aandelen last van. Leg afspraken over aandelen vast. Bijvoorbeeld wat er met de aandelen van je werknemer gebeurt als die weggaat of met pensioen gaat. Gaan de aandelen bijvoorbeeld naar je andere werknemers of terug naar jou?

Starten met werknemersparticipatie

Wil je financiële participatie invoeren? Denk dan goed na over het doel. Het binden van je personeel is nu belangrijk, want goede werknemers zijn schaars.

Vraag jezelf af of werknemersparticipatie bij je stijl van ondernemen past. Je moet niet alleen aandelen maar ook informatie willen delen. Je creëert meer transparantie in je organisatie. Wil en kun je dat? Je werknemers krijgen bijvoorbeeld inzicht in alle financiën van je bedrijf en zijn bekend met de toekomstplannen. Dus ook wanneer je wilt stoppen. Is het antwoord ja, kijk dan naar een aandelen- of certificatenregeling.

Succesfactoren voor werknemersparticipatie

Veel ingenieursbureaus, adviesorganisaties en ICT-bedrijven passen financiële werknemersparticipatie met succes toe. Het heeft succes als je:

• voldoende rendement behaalt, want iedereen legt geld in.
• een goed juridisch plan hebt.
• een cultuur hebt waarin samenwerken centraal staat, dus samen ondernemen en samen delen. En als het minder gaat, moet je samen bepalen wat je gaat doen.
• een duidelijk HR-en communicatiebeleid hebt.
• bedrijf transparant is en je medewerkers inzicht hebben in de manier waarop je beslissingen neemt.

Wisselend succes

Niet elke organisatie voert financiële participatie met succes in. Bij sommige bedrijven duurt het lang voordat er een goede samenwerkingscultuur is. Er zijn ook organisaties die het na verloop van tijd financieel minder doen, waar mensen zich voor behoorlijk wat geld hebben ingekocht. Zij kunnen dat geld er dan niet uit krijgen. Ze kunnen hun aandeel wel verkopen maar tegen een lage opbrengst.

Hulp vragen

Oriëntatie en een goede voorbereiding zijn belangrijk volgens Nieuwland. “Vraag mensen om hulp. Een vorm van medewerkersparticipatie opzetten lijkt eenvoudig zelf te doen, maar als je niet alle keuzes kent, kies je misschien iets wat niet goed past. Je moet het zien als een verandertraject of organisatiemodel. Het is geen tool die je even in je organisatie plakt. Het gaat gemakkelijker bij een bedrijf met een platte organisatiestructuur en zelfsturing.”

Toekomst

Nieuwland verwacht dat de groei van medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenregelingen doorgaat. “Vooral omdat goede mensen echt moeilijk te krijgen zijn. Je ziet bijvoorbeeld dat medewerkers die aandeelhouder zijn en dat op hun LinkedIn-profiel zetten, minder snel worden weggekaapt dan medewerkers die geen mede-eigenaar zijn.”