Aandelen voor je personeel

Medewerkersparticipatie

Medewerkersparticipatie betekent dat medewerkers mee kunnen doen in het kapitaal van een bedrijf. Dit kan bijvoorbeeld met een bonus of door aandelen te kopen. In Nederland biedt 17% van de bedrijven medewerkersparticipatie aan. Dat is minder dan in andere Europese landen. Dit blijkt uit een onderzoek van de Utrecht University School of Economics.

Vormen van participatie

De eenvoudigste vorm van medewerkersparticipatie is winstdeling. Dit is geschikt voor alle soorten bedrijven, groot en klein. Het levert geen risico op voor je werknemers.

Andere vormen van winstdeling zijn bonussen of een SAR (Stock of Shares Appreciation Right). Dit is een virtueel aandeel. Bedrijven met een bestaande aandelenregeling kunnen een SAR invoeren als zij geen aandelen meer hebben voor medewerkers. Deze winstdelingsregelingen volgen de aandelenkoers van je bedrijf. Je bedrijf keert een deel van de winst uit aan je medewerkers.

Een SAR is vaak duurder dan gewone winstdeling. De koers van de aandelen wordt ieder jaar berekend. Je werknemer krijgt geen eigenaarschap. Sommige bedrijven noemen dit arbeidsvoorwaarden in plaats van een financiële participatie.

Daarnaast zijn er 'echte' vormen van financiële medewerkersparticipatie: gewone aandelen, certificaten van aandelen, stemrechtloze aandelen en varianten daarvan. Deze vormen zijn geschikt voor besloten vennootschappen in het mkb en grootbedrijf. Een werknemer wordt dan mede-eigenaar, maar geen ondernemer.

Voordelen voor de ondernemer

Medewerkersparticipatie heeft voordelen voor jou als ondernemer. Bijvoorbeeld voor je eigen vermogen of bij bedrijfsoverdracht. 

Mede-eigenaren

Medewerkersparticipatie is een aanvulling op de arbeidsvoorwaarden van je bedrijf. Als je dit toepast, val je op. “Een kleine organisatie moet concurreren met grote organisaties wat betreft arbeidsvoorwaarden, cultuur, verantwoordelijkheid en salaris”, zegt Pascale Nieuwland-Jansen. Zij is directeur van de Stichting Nederlands Participatie Instituut (SNPI). “Veel mensen willen graag als zelfstandige of zzp’er werken, maar het liefst ook in een collectief. Als je in een kleine onderneming iedereen mede-eigenaar maakt, creëer je een hele sterke kleine organisatie. Je biedt meer dan een bedrijf waar de arbeidsvoorwaarden alleen bestaan uit een salaris” stelt Nieuwland.

Bedrijfsoverdracht

Medewerkersparticipatie komt ook voor bij bedrijfsoverdracht. Stel dat je een bedrijf hebt met één of twee directeur-grootaandeelhouders (DGA's) die met pensioen willen. Een koper vinden voor zo’n kleine organisatie kan moeilijk zijn. En een DGA kan dan lastig stoppen. Je kunt het bedrijf dan over een periode van vijf tot tien jaar overdragen aan je medewerkers. Dat biedt kleine bedrijven continuïteit.

Eigen vermogen versterken

Via financiële participatie kun je ook het eigen vermogen van je onderneming versterken. Bij de start van de participatieregeling kan je bedrijf nieuwe aandelen uitgeven. Je medewerkers kopen dan aandelen. Het geld van de nieuwe aandelen komt in het eigen vermogen van het bedrijf. Daardoor ben je minder afhankelijk van banken en heb je meer geld. Je kunt dan extra investeringen doen of de kapitaalpositie versterken.

Nieuwe regeling

De fiscale regeling voor aandelenoptierechten is gewijzigd. Met een aandelenoptie kan je medewerker aandelen kopen tegen een speciale prijs in een afgesproken periode. Sinds 2023 verschuif je de loonheffing over aandelenopties aan je personeel naar een later moment. Niet meer bij het uitgiftemoment van de aandelenopties, maar zodra de optierechten worden omgezet in aandelen. Of zodra de aandelen echt verhandeld kunnen worden. Behalve als je werknemer kiest voor loonheffing bij het uitgiftemoment van de aandelenopties. Het loon bepaal je dan tegen de waarde in het economisch verkeer op dat moment. Je werknemer moet de keuze schriftelijk aan je doorgeven. 

Voordelen voor je medewerkers

Medewerkersparticipatie heeft ook voordelen voor je medewerkers:

• Waardering: Mensen zijn het belangrijkste onderdeel van je bedrijf. Zij maken het succes. Met financiële participatie krijgen ze daar wat voor terug. Als je met elkaar een deel van het bedrijf mag kopen met aandelen, is dat een bewuste keuze van de werkgever. Bedrijven zijn niet verplicht om medewerkers financieel te laten deelnemen.
• Vermogensopbouw: Je medewerker kan vermogen opbouwen. Als het goed gaat met het bedrijf, zal het aandeel in waarde stijgen. Als het aandeel niet in waarde stijgt, kun je elk jaar dividend aan je werknemers uitkeren.
• Informatie en inspraak: Je medewerkers krijgen extra informatie over het bedrijf en kunnen meepraten en meedenken. Je betrekt hen bij de strategische plannen van het bedrijf.

Belastingen voor je medewerkers

Als je medewerker minder dan 5% van de aandelen heeft, betaalt deze inkomstenbelasting over de waarde van de aandelen in box 3 (Sparen en beleggen). Van het bruto dividend houdt de bv al dividendbelasting in. Deze ingehouden dividendbelasting verrekent de werknemer bij de aangifte inkomstenbelasting.

Heeft je werknemer 5% of meer van de aandelen? Dan heeft je werknemer een aanmerkelijk belang. De uitgekeerde winst op aandelen wordt belast in box 2. Ook in dit geval mag de werknemer de ingehouden dividendbelasting verrekenen.

Risico’s bij participatie

Als je aandelen hebt, dan loop je ook risico. Als het financieel niet goed gaat met het bedrijf, kunnen de aandelen minder waard worden. Daar hebben jij én je medewerker met aandelen last van. Leg afspraken over aandelen vast. Bijvoorbeeld wat er met de aandelen van je werknemer gebeurt als die weggaat of met pensioen gaat. Gaan de aandelen bijvoorbeeld naar je andere werknemers of terug naar jou?

Starten met medewerkersparticipatie

Wil je financiële participatie invoeren? Denk dan goed na over het doel. Het binden van je personeel is nu belangrijk, want goede werknemers zijn schaars.

Vraag jezelf af of medewerkersparticipatie bij je stijl van ondernemen past. Je moet niet alleen aandelen maar ook informatie willen delen. Je creëert meer transparantie in je organisatie. Wil en kun je dat? Je werknemers krijgen bijvoorbeeld inzicht in alle financiën van je bedrijf en zijn bekend met de toekomstplannen. Dus ook wanneer je wilt stoppen. Is het antwoord ja, kijk dan naar een aandelen- of certificatenregeling.

Succesfactoren voor medewerkersparticipatie

Veel ingenieursbureaus, adviesorganisaties en ICT-bedrijven passen financiële werknemersparticipatie met succes toe. Het heeft succes als je:

• voldoende rendement behaalt, want iedereen legt geld in.
• een goed juridisch plan hebt.
• een cultuur hebt waarin samenwerken centraal staat, dus samen ondernemen en samen delen. En als het minder gaat, moet je samen bepalen wat je gaat doen.
• een duidelijk HR-en communicatiebeleid hebt.
• bedrijf transparant is en je medewerkers inzicht hebben in de manier waarop je beslissingen neemt.

Wisselend succes

Niet elke organisatie voert financiële participatie met succes in. Bij sommige bedrijven duurt het lang voordat er een goede samenwerkingscultuur is. Er zijn ook organisaties die het na verloop van tijd financieel minder doen, waar mensen zich voor behoorlijk wat geld hebben ingekocht. Zij kunnen dat geld er dan niet uit krijgen. Ze kunnen hun aandeel wel verkopen maar tegen een lage opbrengst.

Hulp vragen

Oriëntatie en een goede voorbereiding zijn belangrijk volgens Nieuwland. “Vraag mensen om hulp. Een vorm van medewerkersparticipatie opzetten lijkt eenvoudig zelf te doen, maar als je niet alle keuzes kent, kies je misschien iets wat niet goed past. Je moet het zien als een verandertraject of organisatiemodel. Het is geen tool die je even in je organisatie plakt. Het gaat gemakkelijker bij een bedrijf met een platte organisatiestructuur en zelfsturing.”

Toekomst

Nieuwland verwacht dat de groei van medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenregelingen doorgaat. “Vooral omdat goede mensen echt moeilijk te krijgen zijn. Je ziet bijvoorbeeld dat medewerkers die aandeelhouder zijn en dat op hun LinkedIn-profiel zetten, minder snel worden weggekaapt dan medewerkers die geen mede-eigenaar zijn.”