Verbod op gratis plastic wegwerpbekers en -bakjes

De nieuwe regels gelden bijvoorbeeld voor ondernemers met een horecabedrijf, bedrijfsrestaurant, kraam op een evenement en verkooppunten met koffiehoek. Maar ook een wachtende klant een kopje koffie aanbieden in een plastic beker mag niet meer.

19 miljoen plastic bekers

“In Nederland gooien we elke dag 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen weg”, vertelt staatssecretaris Vivianne Heijnen. “Daar moeten we toekomstige generaties niet mee opzadelen.” Het verbod op gratis wegwerpplastic voorkomt milieuvervuiling en een groeiende plasticsoep. Door dit verbod wordt er veertig procent minder wegwerpplastic gebruikt, verwacht de overheid.

Afhaal en bezorging

Gratis plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen meegeven aan je klanten mag sinds 1 juli 2023 dus niet meer. Denk bijvoorbeeld aan koffie voor onderweg, maar ook verpakkingen voor bezorg- of afhaalmaaltijden. Gebruik je kartonnen bekers of verpakkingen? Vraag bij je leverancier of ze volledig plasticvrij zijn. Vaak zit er aan de binnenkant een plastic laagje. Dit mag ook niet meer.

Consumptie ter plaatse

Vanaf januari 2024 mag je ook geen plastic wegwerpbekers en -voedselverpakkingen gebruiken voor consumptie ter plaatse. Denk aan op kantoor, in de snackbar of op een festival. Je bent dan verplicht een andere keuze aan te bieden. Denk aan een herbruikbare verpakking met statiegeld. Of je klant gebruikt een eigen beker of bakje. Je kunt speciale posters ophangen om dit duidelijk te maken aan je klanten. Heeft je bedrijf vanwege een speciale reden toch plastic wegwerpbekers of -maaltijdverpakkingen nodig? Dan mag je ze blijven gebruiken. Wel moet je 75 tot 90 procent van de verpakkingen zelf inzamelen voor hoogwaardige recyling.

“In de praktijk is dit een behoorlijke uitdaging”, waarschuwt Emmy van Daele. “Zeker voor kleine ondernemers.” Van Daele is campagnecoördinator bij Mission Reuse, een organisatie die herbruikbare oplossingen voor wegwerpplastic onderzoekt en aanmoedigt. “Het opzetten van een systeem voor gescheiden inzameling kost veel moeite. Daarnaast zijn er maar weinig verpakkingen op de markt die je met behoud van kwaliteit kunt recyclen.” 

Let op: regels vanuit je gemeente kunnen strenger zijn. Zo kan het zijn dat je gemeente herbruikbare bekers verplicht, bijvoorbeeld op een evenement. Dit lees je terug in de Algemene Plaatselijke Verordening van je gemeente.

Plastic verpakking doorberekenen

Wil je plastic wegwerpbakjes of -bekers blijven gebruiken voor bezorging of afhalen? Dan moet je klant daar apart voor betalen. Het bedrag bepaal je zelf. Het kabinet geeft wel een richtlijn: 25 cent voor een beker, vijftig cent voor een maaltijd en vijf cent voor voorverpakte groente, fruit, noten en portieverpakkingen voor bijvoorbeeld suiker en zout.

Maak de verpakkingskosten duidelijk aan je klant. Je mag ze niet onopvallend bij de prijs van je product optellen. De kosten van wegwerpplastic zet je als aparte kosten op de kassabon. Of maak ze zichtbaar in je zaak, bijvoorbeeld op een poster die je bij de kassa hangt.

Alternatieven voor wegwerpplastic

Stop jij met het aanbieden van plastic wegwerpbakjes en -bekers bij bezorgen en afhalen? Dan kun je kiezen uit een aantal alternatieven:

• Je biedt herbruikbare verpakkingen aan
• Je klant neemt een eigen verpakking mee
• Je gebruikt plasticvrije wegwerpverpakkingen, bijvoorbeeld bekers van natuurlijke materialen zoals hout of papier waar geen plastic aan is toegevoegd.

In een snackbar vervang je plastic bakjes, bekers en bestek bijvoorbeeld door keramieken servies. “En in plaats van portieverpakkingen suiker, melk en zoetjes kun je een schenkverpakking of losse suikerklontjes gebruiken”, vult Van Daele aan.

Let op: welke optie je ook kiest, je klanten hebben altijd recht op een herbruikbaar alternatief, zoals een zelf meegebrachte beker of verpakking. Welke andere plasticvrije keuzes je hebt en wat het beste bij je bedrijf past, lees je hier.

Controle regels wegwerpplastic

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) controleert of bedrijven, organisaties en supermarkten zich aan de regels houden. Doe je dat niet, dan kun je een waarschuwing of boete van krijgen. Sinds 1 januari 2024 is de handhaving op de regels voor wegwerpplastic aangepast: de inspectie gaat tijdelijk minder streng controleren. Tot wanneer ze dat doet, is niet bekend.

Verbod op plastic tasjes

Eerdere maatregelen om plastic afval te verminderen bleken succesvol. Denk aan het verbod op gratis plastic tasjes, dat sinds 2016 geldt. Sindsdien is het aantal plastic tasjes in het zwerfafval namelijk met zeventig procent afgenomen. Klanten en ondernemers zijn door het verbod bewuster van de nadelen van plastic, blijkt uit onderzoek. Ze accepteren dat plastic tasjes geld kosten en nemen dit de ondernemer niet kwalijk.

Meer informatie

Het kan natuurlijk zijn dat je nog meer informatie nodig hebt. Neem dan contact op met Helpdesk Afvalbeheer. Je gebruikt daarvoor dit contactformulier. Ook is er een handige verzamelplek voor de meest gestelde vragen over de regels voor wegwerpbekers en -bakjes.