Ontbossingswet: zorg dat je je product mag blijven verkopen

Wist je dat er wereldwijd jaarlijks zo’n tien miljoen hectare bos gekapt wordt? Dat kun je vergelijken met een gebied ter grootte van Portugal. We hebben die bossen hard nodig; bomen slaan grote hoeveelheden CO2 op en dankzij de bossen bestaan er zoveel verschillende soorten planten en dieren. Om ontbossing tegen te gaan en broeikasgassen te verminderen is er een nieuwe wet: de Europese ontbossingsverordening (EUDR). De wet verbiedt producten die bijdragen aan ontbossing. 

Voor wie geldt de Europese ontbossingswet? 

De ontbossingswet geldt voor alle ondernemers die werken met een of meerdere van de zeven risicogrondstoffen: 

• koffie
• soja
• cacao
• hout
• rubber
• rund 
• palmolie

De wet geldt ook voor producten die je van deze grondstoffen maakt. Denk aan papier, meubels, leer, autobanden en chocolade. Ieder bedrijf die met deze producten werkt moet zich aan de wet houden: van het kleinste chocoladezaakje tot de grootste houthandel. Bekijk de volledige lijst met producten, dan weet je je aan de wet moet houden. Let op: de lijst kan wijzigen en er kunnen grondstoffen bijkomen. 

Zorgen je producten voor ontbossing? Als mkb’er mag je die vanaf 30 juni 2025 niet meer op de Europese markt brengen. Voor grotere bedrijven gaan die regels al in vanaf 30 december 2024. Draagt je product niet bij aan ontbossing? Dan moet je dat kunnen bewijzen met documenten en verklaringen, bijvoorbeeld aan de douane. 

Ontbossingswet: dit moet je doen

Om je aan de ontbossingswet te houden moet je vier dingen doen:

Verzamel informatie

Allereerst bepaal je of je product wel of niet bijdraagt aan ontbossing. Dat doe je door informatie te verzamelen over je keten:

• Bepaal de precieze productielocatie inclusief coördinaten. Zo kun je onderzoeken of je producten uit gebieden komen waar ontbossing plaatsvindt.
• Praat met je leveranciers. Vraag hen hoe en wanneer het product precies gemaakt wordt. 
• Vraag ook naar de afspraken en regels die de lokale producent over ontbossing heeft.
• Zoek uit hoe de lokale overheid omgaat met boskap en wat de lokale wetten en regels zijn?  

Maak een zorgvuldigheidsverklaring

Weet je dat je product ontbossingsvrij is, dan moet je dat bewijzen. Dat doe je met een zogeheten zorgvuldigheidsverklaring. In dit document leg je uit waar je product vandaan komt en wat je doet om risico’s voor ontbossing te beperken. Daarvoor gebruik je de informatie die je bij de vorige stap hebt verzameld. De verklaring moet je kunnen laten zien bij de douane. De douane controleert aan de grens of de documenten de juiste informatie hebben. 

Zorg voor een zorgvuldigheidsstelsel

Een zorgvuldigheidsverklaring is nooit af. Je moet onderzoek blijven doen naar je geïmporteerde producten en het land van herkomst. Hoe, wanneer en met wie je dat doet leg je vast in een zorgvuldigheidsstelsel; dat is je werkwijze om de zorgvuldigheidsverklaring volgens de eisen te maken. Denk bijvoorbeeld aan een planning, het bewaren van documentatie en een eindverantwoordelijke binnen je bedrijf. Zo’n zorgvuldigheidsstelsel opstellen kan veel werk zijn. Het kan daarom verstandig zijn om hulp van een expert te vragen. 

Zoek naar andere mogelijkheden

Draagt je product wel bij aan ontbossing? Dan moet je op zoek naar een duurzaam product zoals gecertificeerd hout (FSC) en gerecycled hout. Of zoek naar andere opties. Zoals bamboe uit Europa in plaats van hout. Voor cacao en koffie kun je kijken naar andere manieren van productie. Zo bestaan er vormen van landbouw die bijdragen aan de bescherming van bossen.

Andere regels voor bedrijf en handelaar

De ontbossingswet maakt verschil tussen twee groepen: bedrijven en handelaren. Bedrijven die producten zelf maken of risicogrondstoffen inkopen moeten zelf onderzoeken of hun producten bijdragen aan ontbossing. Ze moeten hiervoor een zorgvuldigheidsverklaring opstellen. 

Als je een product op de Europese markt koopt om het daarna weer in dezelfde vorm door te verkopen ziet de wet je als een handelaar. Kleine en middelgrote handelaren hoeven niet zelf een zorgvuldigheidsverklaring te maken: zij gebruiken namelijk producten en grondstoffen die al eerder zijn gecontroleerd op ontbossing. Daarom mogen ze de zorgvuldigheidsverklaring van hun leverancier gebruiken.

Handhaving door NVWA 

In Nederland controleert de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit de documenten die je moet hebben. Daarbij kijkt de NVWA naar de betrouwbaarheid van de informatie en of de herkomst (met coördinaten) van het product juist is. Houd je je niet aan de wet? Dan loop je het risico op boetes en kun je niet deelnemen aan overheidsaanbestedingen. Ook kan de NVWA je producten en je winst innemen of ervoor zorgen dat je producten niet meer mag verkopen.