Wet DBA: voorkom schijnzelfstandigheid

Je bent als zelfstandige ingehuurd. Je opdrachtgever betaalt geen loonbelasting en jij hebt belastingvoordelen als ondernemer. Maar vindt de Belastingdienst dat je eigenlijk in loondienst bent? Dan lopen jij en je opdrachtgever vanaf 2025 risico op een naheffing.

Inzicht in verzekeringen

De KVK Verzekeringscheck helpt je je verzekeringen te kiezen

Doe de check

In de Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) staat uitgelegd wanneer bij een opdracht sprake is van ondernemerschap of loondienst en uitzendwerk. Werk je als zzp’er (zelfstandige zonder personeel) maar voldoe je niet aan de voorwaarden, dan heet dat schijnzelfstandigheid.

Daar treedt de Belastingdienst vanaf 2025 strenger tegenop. Zo kan een opdrachtgever na een boekenonderzoek een naheffing krijgen. 2025 is een overgangsjaar. Vanaf 2026 kan een opdrachtgever ook een boete krijgen.

Voorwaarden voor ondernemerschap

Kenmerken voor het zelfstandig uitvoeren van een opdracht zijn onder meer dat je zelf de werktijden bepaalt en je eigen gereedschap gebruikt. Als zelfstandige geef je geen leiding aan medewerkers van de opdrachtgever en bepaal je zelf hoe je je werk uitvoert. Voorbeeld: een schrijver tikt vanuit huis op zijn eigen laptop een advertentietekst voor de website van zijn opdrachtgever. De opdrachtgever heeft zelf geen schrijvers in dienst.

Doe je werk dat medewerkers van de opdrachtgever ook doen? Dan kan dat wijzen op loondienst of uitzendwerk. Voorbeeld: een schrijver tikt op een desktop op de redactie een artikel voor een tijdschrift. Dat doet hij onder leiding van de hoofdredacteur. Of een kok staat week in week uit bij hetzelfde restaurant in de keuken.

Gevolgen schijnzelfstandigheid

Heb je als zzp’er een opdracht aangenomen terwijl je niet voldoet aan de voorwaarden voor ondernemerschap, dan ben je schijnzelfstandig. Ontdekt de Belastingdienst die schijnzelfstandigheid, dan kunnen de gevolgen groot zijn voor jou en je opdrachtgever.

Als je belastingvoordelen voor ondernemers hebt gekregen, moet je die terugbetalen. Denk aan zelfstandigenaftrek of startersaftrek. Je opdrachtgever moet alsnog loonheffing en pensioen betalen. Ook kan die vanaf 2026 een boete krijgen. Je hebt mogelijk recht op een contract voor loondienst bij je opdrachtgever.

Schijnzelfstandigheid voorkomen

De Wet DBA geeft aan dat een zzp’er en opdrachtgever hun werkrelatie moeten beoordelen. Werken jullie samen als zzp'er en opdrachtgever? Of als werknemer en werkgever? Controleer of de opdracht geschikt is voor ondernemerschap.

Voor die controle bestaan hulpmiddelen:

Om je werkrelatie met je opdrachtgever op papier te zetten, kun je een modelovereenkomst gebruiken. Die zijn goedgekeurd door de Belastingdienst. De modelovereenkomsten zijn geldig tot eind 2029. De Belastingdienst keurt geen nieuwe modelovereenkomsten meer goed. Op de website de Belastingdienst vind je meer informatie.

Handhaving en wetgeving

Als een opdrachtgever de Wet DBA overtreedt, kan de Belastingdienst in 2025 na een boekenonderzoek maatregelen nemen. Denk aan een naheffing voor de loonbelasting. Die naheffing gaat niet verder terug dan 1 januari 2025. Dat kan wel als jij en je opdrachtgever je expres niet aan de regels hebben gehouden (kwaadwillendheid).

De Belastingdienst kan voor een boekenonderzoek ook eerst een waarschuwing geven. De opdrachtgever krijgt zo de tijd zijn boeken op orde te maken. De dienst kan vanaf 2026 boetes opleggen aan opdrachtgevers voor schijnzelfstandigheid.

Een wetswijziging is in de maak. Die moet de regelgeving rond schijnzelfstandigheid duidelijker maken. Het vorige kabinet heeft in die wetswijziging voorgesteld om een minimale uurvergoeding in te voeren voor zelfstandige opdrachtnemers. Ook is duidelijker omschreven hoe een opdrachtgever een zzp’er mag aansturen.